Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rzuchowej

    Świat emocji dla nas – dorosłych- nie zawsze jest czytelny i zrozumiały. Pomimo faktu, iż nasz rozwój osiągnął dojrzałość i posiadamy wiedzę na temat pozytywnych strategii radzenia sobie z trudnymi emocjami, to nie zawsze nasze reakcje emocjonalne są adekwatne do sytuacji i trudno nam czasem uzasadnić nasze zachowania. Dlaczego więc oczekujemy tego od dzieci?

   Dziecko nie rodzi się z gotowym repertuarem reakcji emocjonalnych. Uczy się ich wraz z rozwojem poszczególnych sfer i kształtowaniem się dojrzałości emocjonalnej, jak również nabywaniem indywidualnego doświadczenia oraz modelowania zachowań dorosłych. Niedojrzałość układu nerwowego sprawia, że emocje dziecka są krótkotrwałe – z wyraźnie nagłym początkiem i końcem. Cechuje je także zmienność, co można zaobserwować w bardzo łatwym przechodzeniu od jednego stanu emocjonalnego w drugi, diametralnie od niego różnego. Dziecko w wieku przedszkolnym jest bardzo pobudliwe - nawet słabe bodźce mogą wywoływać zarówno przykre jak i przyjemne stany emocjonalne. Trudno oczekiwać od dziecka dojrzałych reakcji w sytuacji, kiedy jego rozwój podlega nieustannemu kształtowaniu się. Istotne jest stymulowanie rozwoju emocjonalnego dziecka w codziennych sytuacjach. Wsparcie ze strony dorosłych odgrywa ważną rolę w budowaniu u dziecka zaufania do siebie, w kształtowaniu poczucia wartości, umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz nawiązywania prawidłowych relacji z otoczeniem.

W jaki sposób rodzice mogą wspierać rozwój emocjonalny dziecka?

1. Rozmowa w domu o uczuciach dzieci i rodziców.

2. Pomoc dziecku w nazwaniu uczuć i ich zaakceptowanie – dziecku trudno nazwać daną emocję, jeśli nie zna jej objawów w ciele i nie zna odpowiedniego nazewnictwa.

3. Nazywanie własnych emocji i potrzeb związanych z niewłaściwym zachowaniem dziecka (np. „Złości mnie kiedy widzę/słyszę….oczekuję/proszę…).

4. Dzielenie się z dzieckiem swoimi uczuciami, pokazywanie konstruktywnych sposobów rozładowania trudnych emocji – dziecko uczy się poprzez modelowanie i w swoich zachowaniach wzoruje się na rodzicu.

5. Akceptacja uczuć dziecka– ma ono prawo do swoich uczuć (np. „Rozumiem że jest Ci przykro…”, „Masz prawo się bać…”). Nie podważaj nigdy zasadności pojawienia się danej emocji  u dziecka.

6. Pomoc dziecku, które przeżywa silne emocje w ich rozładowaniu – może ono nie wiedzieć, jak je wyrazić, wówczas najczęściej może sięgnąć po najłatwiej dostępny sposób- agresję.

7. Pamiętaj, ze akceptowanie uczuć dziecka nie oznacza zgody na jego wszystkie zachowania- w tym te niewłaściwe (akceptuję, że dziecko jest rozgniewane, ale nie akceptuję tego, że w złości uderzyło młodszego brata, zniszczyło grę planszową w sytuacji przegranej).

8. Pomoc dziecku w radzeniu sobie z trudnymi emocjami zaczyna się od wyciszenia trudnych emocji rodzica – dziecko często przejmuje stany emocjonalne rodziców – nie należy rozmawiać z dzieckiem w sytuacji przezywania złości. Najpierw należy zaopiekować się własnymi trudnymi uczuciami, a następnie przekazać dziecku, jakich zachowań nie akceptujemy i czego od niego oczekujemy.

9. Spędzanie z dzieckiem czasu, częste rozmowy o jego sprawach z dnia codziennego i towarzyszących mu uczuciach – dziecko potrzebuje uwagi przede wszystkim w sytuacjach przejawiania pożądanych zachowań, a nie tylko w sytuacjach tych nieakceptowanych (pozwala to uniknąć utrwalenia niewłaściwych zachowań).

10. Czytanie wspólnie bajek i rozmawianie o uczuciach bohaterów, granie w gry planszowe – może to być punkt wyjścia do rozmowy z dzieckiem o jego trudnych przeżyciach (przykładowe gry planszowe dla dzieci w wieku przedszkolnym, które mogą stać się okazją do rozmowy o emocjach: „Emocje”, „E- motionz”, „Potwory do szafy”).

11. W czasie gry z dzieckiem w grę planszową, można skorzystać z okazji, by nauczyć je przegrywać – nie dawaj mu wygrywać za każdym razem, dla świętego spokoju (dla dziecka wielokrotna przegrana może okazać się frustrująca i zniechęcająca, więc czasem daj mu wygrać, ale też i przegrać).

12. Wdrażanie dziecka do samodzielności – da mu to poczucie sprawstwa oraz okazję do doświadczania indywidualnego sukcesu, co wpłynie pozytywnie na jego poczucie wartości.

Bibliografia:

Wojtyca H., „Rozwój emocjonalny dziecka”, Publikacje Edukacyjne: Publikacja nr 2251 rok szkolny 2005/2006.

www.publikacje.edu.pl/publikacje.php

www.dziecisawazne.pl

Anna Koś- psycholog szkolny