Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rzuchowej

Wczesne dzieciństwo to okres obfitujący w zmiany rozwojowe - w sferze fizycznej, poznawczej oraz emocjonalnej. Wraz z intensywnymi zmianami, pojawiają sie u dzieci także różnego rodzaju lęki, które są nieodłącznym elementem ich rozwoju. Choć są nieprzyjemne zarówno dla dziecka, jak i dla rodzica, spełniają ważną rolę w jego życiu – są sygnałem ostrzegawczym w przypadku pojawiającego sie zagrożenia. Lęk pomaga dostrzec je oraz uruchomić odpowiednie sposoby poradzenia sobie z określonym niebezpieczeństwem.

Duża część lęków jest charakterystyczna dla określonego wieku dzieci - są to  lęki rozwojowe. Pojawiają się naturalnie w pewnym wieku dziecka, a następnie samoistnie mijają. Pomagają one we właściwej adaptacji do otoczenia.

Najczęstsze lęki dziecięce:

2 - 2,5 roku

• najczęściej natury słuchowej (m.in.: odkurzacz, ciężarówki, wiatr, deszcz)

• wizualne – duże przedmioty, ciemne kolory

• przestrzenne – różnego rodzaju zmiany, np. przeprowadzka w nowe miejsce, zabawki zabrane ze stałego miejsca, lęk przed ruchem przedmiotów

• wyjazd matki czy też jej nieobecność podczas zasypiania

• zwierzęta – w szczególności dzikie

3 lata

• najczęściej wizualne , np. maski

• zwierzęta

• ciemność

• włamywacze

• wieczorne wyjścia rodziców

4 lata

• powracają lęki słuchowe np. odgłosy silników

• zwierzęta dziko żyjące

• wyjścia matki, zwłaszcza wieczorem

ciemność

5 lat

• najczęściej lęki wizualne

• ciemność

• lęk przed opuszczeniem przez matkę

•lęki dotyczące codziennych wydarzeń, np. przed pogryzieniem przez psa, obdarciem kolana przy przewróceniu się

6 lat

• nasilenie lęków związanych z bodźcami dźwiękowymi np. telefon, ton głosu, dźwięki wydawane przez owady

• lęki związane z tym, co dziecko usłyszało, obejrzało w telewizji

• lęk przed tym, że coś kryje się pod łóżkiem, cienie na firance itp.

• duchy

• żywioły, np. grzmot, błyskawice, ogień

• lęk przed tym, że coś złego może się stać bliskiej osobie

• lęk przed zasypianiem samemu

Czego nie wolno robić, kiedy dziecko przejawia rekcje lękowe?

• bagatelizować lęku dziecka

• wyśmiewać go

• porównywać do innych osób, czy też zawstydzać przed innymi (np. „Zobacz - Zosia to się nie boi…”)

• nie można zmuszać dziecka na siłę do stawiania czoła sytuacji lękotwórczej

• nie okazujemy przesadnego współczucia, co jeszcze bardziej nasila lęk

• nie należy mówić dziecku: „Nie bój się”, „Jesteś taki duży, a się boisz”, „Nie przesadzaj, nie ma się czego bać”, „Chłopaki się nie boją”, itp.

Gdy dziecko się boi należy…

• rozmawiać z nim o tym, że lęk jest emocją powszechnie przeżywaną, która pomaga ocenić sytuację , w rozmowach korzystne jest posługiwanie się przykładami sytuacji z własnego życia

• postarać się zrozumieć jego lęk

• być przy nim w trudnych sytuacjach, wspierać go, przytulić (komunikaty wspierające dziecko: „Jestem przy Tobie”, „Rozumiem, że jest to dla ciebie trudne”, „Każdy czasami się czegoś boi”)

• stopniowo pomagać mu oswajać się sytuacją lękową - metodą małych kroków

• można również skorzystać z bajki terapeutycznej, odwołującej się do podobnej trudności (https://bajki-zasypianki.pl/bajki-pomagajki)

Rodzicu – pamiętaj, że dziecko modeluje zachowania dorosłych, w tym również reakcje na potencjalne zagrożenia, odbiór świata zewnętrznego, zachowanie w sytuacjach trudnych. Poprzez swoje zachowania i reakcje wskaż dziecku konstruktywne sposoby radzenia sobie z sytuacjami nieprzyjemnymi, w tym lękotwórczymi.

Bibliografia:

Derezińska I., Gajdzik M. „Dziecko z zaburzeniami lękowymi w szkole i przedszkolu: informacje dla pedagogów i opiekunów”. Ośrodek Rozwoju Edukacji. Warszawa 2010

Jankowska M. „Źródła, uwarunkowania i rodzaje lęku u dzieci i młodzieży w aspekcie rozwojowym”. Akademia Pedagogiki Specjalnej. Warszawa 2020

https://www.glospedagogiczny.pl/artykul/strach-ma-wielkie-oczy-czyli-czego-sie-boimy